Αθλητισμός και κάπνισμα
Η σχέση καπνίσματος και αθλητισμού οφείλει να είναι μια σχέση… «διαζευγμένη». Εν έτει 2017 οι καπνιστές έχουν αυξηθεί σε σημαντικό βαθμό, παρόλο που η ενημέρωση για τις βλαβερές συνέπειες έχει γίνει πιο εντατική. Οι διαφημίσεις τσιγάρων και καπνού έχουν περιοριστεί στο γραπτό, αλλά η τηλεόραση έμμεσα προβάλλει ορισμένα πρότυπα που συνδέονται άρρηκτα με την «αναπαραγωγή» του καπνίσματος.
Αναντίρρητα, το κάπνισμα είναι μία απόλαυση που σκοτώνει. Και σκοτώνει, διότι περιέχει πληθώρα βλαβερών ουσιών. Δυστυχώς, πολύ λίγες από αυτές τις ουσίες είναι γνωστές αφενός στους επερχόμενους και αφετέρου στους εν ενεργεία καπνιστές. Μπορεί, βέβαια, να είναι γνωστές ονομαστικά, αλλά ο καταστροφικός τους ρόλος παραμένει σχεδόν πάντα άγνωστος.
Πρώτα απ’ όλα, ένα τσιγάρο περιέχει σε μεγάλο ποσοστό νικοτίνη, η οποία προκαλεί τον εθισμό. Πόσοι, όμως, γνωρίζουν ότι η νικοτίνη έχει χρησιμοποιηθεί και ως εντομοκτόνο; Είναι απόλυτα κατανοητό, πόσο οδυνηρή μπορεί να είναι η εισπνοή της νικοτίνης για τον ανθρώπινο οργανισμό. Επιπλέον, περιέχει μονοξείδιο του άνθρακα, ένα άοσμο αέριο που παράγεται από τα καυσαέρια των αυτοκινήτων και δύναται να καταστεί θανατηφόρο. Εκτός από τα παραπάνω, το τσιγάρο περιέχει ακετόνη (ασετόν), μεθανόλη (καύσιμο πυραύλων) και πίσσα (επίστρωση επιφάνειας δρόμων), φορμαλδεΰδη (συντήρηση νεκρών) και ακόμα πιο πολλές βλαβερές ουσίες. Όσα συστατικά αναφέρθηκαν βρίσκονται μόνο στον καπνό. Με την καύση του χαρτιού του τσιγάρου, παράγονται διάφορες καρκινογόνες ουσίες.
Είναι φανερό, λοιπόν, ότι το κάπνισμα αποτελεί μία ολοκληρωτικά καταστρεπτική συνήθεια, της οποίας τα αποτελέσματα γίνονται εν μέρει αντιληπτά στο παρόν, αλλά περισσότερο στο άμεσο μέλλον. Έρευνες, εντός και εκτός Ελλάδος, έχουν αποδείξει ότι η πρώτη απόπειρα καπνίσματος, που εκφράζεται ως περιέργεια, εμφανίζεται στην ηλικία των 12 περίπου. Μάλιστα, οι περισσότεροι καπνιστές φαίνεται ότι έχουν αρχίσει το κάπνισμα πριν από την συμπλήρωση των 18 τους χρόνων. Για τον λόγο αυτό βλέπουμε έφηβους με κιτρινισμένα δόντια, δυσοσμία του στόματος και δίχως αντοχή.
Η πλειοψηφία των εφήβων ασχολείται με τον αθλητισμό, γεγονός που τους μυεί στην ευγενή άμιλλα και την πειθαρχία. Ωστόσο, ο αθλητισμός μπορεί να αποτρέψει έναν έφηβο από την υιοθέτηση την καταστρεπτικής συνήθειας του καπνίσματος; Η απάντηση βρίσκεται σε βαθύτερα αίτια και αποτελεί μία συζήτηση με πολλές προεκτάσεις. Παρ’ όλα αυτά, ρωτήσαμε έναν πνευμονολόγο – ειδικό πάνω στο θέμα και οι απαντήσεις ήταν οι εξής:
Γιατί δυσκολεύεται ένας καπνιστής να αναπνεύσει όταν τρέχει;
Γιατί έχει καταστρέψει τις κυψελίδες και τους βρόγχους, με αποτέλεσμα να μη γίνεται σωστά η ανταλλαγή αερίων. Παραλύουν οι κροσσοί και ξένα σωματίδια συσσωρεύονται στην αναπνευστική οδό. Φυσικά, υπεύθυνη για όλα αυτά είναι η νικοτίνη!
Πώς επηρεάζει την πίεσή μας το κάπνισμα;
Ο καπνός ερεθίζει το αυτόνομο νευρικό σύστημα και προκαλεί σπασμό στα τοιχώματα των αγγείων, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η αρτηριακή πίεση. Επιβαρύνεται, με άλλα λόγια, η λειτουργία της καρδιάς.
Υγιής καπνιστής ή μη υγιής αθλητής;
Γιατί κάποιοι αθλούμενοι, αν και καπνιστές, λένε ότι δεν αισθάνονται σοβαρές επιδράσεις στην απόδοσή τους; «Η ηλικία, τα χρόνια καπνίσματος και ο αριθμός των τσιγάρων παίζουν σημαντικό ρόλο» λέει ο Glantz. «Η γενετική, επίσης, όπως και η φυσιολογία του κάθε αθλητή μπορούν να αποτελέσουν καθοριστικούς παράγοντες για το πώς το σώμα χειρίζεται τις ζημιές από τον καπνό του τσιγάρου. Όμως, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι πνεύμονες και η καρδιαγγειακή λειτουργία είναι σε μεγάλο ρίσκο, με τις επιδράσεις του καπνίσματος να συσσωρεύονται με τον καιρό. Ακόμη και στο ζήτημα της βιολογικής ικανότητας (ενός πρωταθλητή του τριάθλου για παράδειγμα, με υπερανεπτυγμένους πνεύμονες και μυοκάρδιο), δύο τσιγάρα την ημέρα είναι αρκετά για να δημιουργήσουν βλάβες στο καρδιαγγειακό. «Και κυρίως στο ρυθμό ή την απόδοση της προπόνησης» λέει ο Glantz. «Είναι σαν κάποιος να λέει ότι έχει κλέψει, αλλά πηγαίνει και στην εκκλησία για να έχει τη συνείδησή του ήσυχη. Τσιγάρο και αθλητισμός είναι δυο αντίθετα πεδία».
Το κάπνισμα έχει αντίκτυπο στον μεταβολισμό;
Δεν τον επηρεάζει με άμεσο τρόπο. Δηλαδή προκαλεί μείωση της οξυγόνωσης, υποξία στους ιστούς. Το κάπνισμα, συνεπώς, δημιουργεί καταβολισμό.
Κατά συνέπεια, ο αντίκτυπος του καπνίσματος διαφαίνεται σε όλο το φάσμα της ανθρώπινης ζωής, την επηρεάζει άμεσα σε βαθμό τέτοιο που να προκαλέσει την διακοπή της. Ταυτόχρονα, η ενημέρωση για τις συνέπειες του καπνίσματος πρέπει να είναι συχνή και να μπορούν όλοι να την λαμβάνουν. Γιατροί και φορείς οφείλουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να προσπαθήσουν να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης. Ο αθλητισμός μπορεί, τέλος, να συμβάλει προς αυτήν την κατεύθυνση αναδεικνύοντας την αναγκαιότητα του ρητού «νους υγιής εν σώματι υγιεί».